Foto: Omrop Fryslan

Roer moet om voor Omrop Fryslân

Regionale omroepen moeten het als de wiedeweerga anders doen. Bestuurlijke rimram moet aan kant, het kan efficiënter en voor een groter publiek. De Raad voor Cultuur is vol zorgen.

Door Bert de Jong

Het roer moet om voor Omrop Fryslân en de twaalf andere regionale omroepen. Het is de hoogste tijd, vindt de Raad voor Cultuur. Deze heeft grote zorgen over het huidige model, bevestigt voorzitter Joop Daalmeijer.

Net nu Omrop Fryslân en het provinciaal bestuur van Fryslân zich sterk maken voor de strijd voor een zelfstandige positie van de regionale zender, gooit de Raad voor Cultuur een steen in de vijver met een advies aan staatssecretaris Sander Dekker. Er is kracht, flexibliteit en veranderingsgezindheid nodig, vindt de raad.

Het tijdstip is welgekozen, want de staatssecretaris komt in september met een wetsvoorstel voor een andere structuur voor de regionale omroepen. De Stichting ROOS, waarin de regionale omroepen samenwerken, hebben al een voorstel gedaan dat voorziet in een ander bestuursmodel en een bezuiniging van €17 miljoen. Medewerkers van Omrop Fryslân begrijpen de noodzaak voor bezuinigingen, maar ijveren met de zomeractie 'Us taal, ús Omrop' voor behoud van de zelfstandigheid. 

Te veel bij het oude

Het laat het te veel bij het oude, constateert echter de Raad voor Cultuur. De regionale omroepen zijn te veel provincie-gericht. De raad vindt dat de stedelijke regio’s en het ommeland centraal moeten staan. Daalmeijer: ,,Je moet dieper in de haarvaten van de samenleving. Ik snap de positie van Omrop Fryslân, maar Leeuwarden en Heerenveen zijn wel twee verschillende grootheden.’'

De regionale omroepen blijven ook te veel vasthouden aan de bestaande organisaties. ,,Bovendien voegen ze een hiërarchische laag toe. Het moet niet gekker’’, zegt Daalmeijer. In het voorstel van de regionale omroepen zal er sprake zijn van een landelijk bestuur, vijf clusters met directeuren en vijf raden van toezicht en hoofdredacteuren voor elk van de dertien omroepen. 

Meer bestuurlijke drukte

,,Meer bestuurlijke drukte, meer vergader- en overlegtijd’’, is de constatering van de Raad voor Cultuur. ,,Het leidt tot vertraging in de besluitvorming.’’ Beter is het de directielaag voor de koepel van regionale omroepen in te krimpen tot 2,5 of 3 directeuren, adviseert de raad aan de staatssecretaris. Omrop Fryslân zou een eigen programmaraad krijgen die waakt over de journalistieke uitvoering en de relatie met het zendgebied.

Tien minuten Fries nieuws aansluitend op het veelbekeken achtuurjournaal is een grote kans voor een groot bereik. De raad bepleit daarom vensterprogrammering op de landelijke zenders, zoals dit ook gebeurt bij de BBC. De lage kijkcijfers van regionale omroepen zijn ook de raad een zorg.

,,Kijk naar het buitenland. Daar zijn goede modellen voor succes’’, zegt Daalmeijer. ,,Waarom zou het hier dan anders zijn?’’ Het is additioneel, want de regionale omroepen kunnen ook allerlei zaken op hun eigen zender doen.’'

Met radio kan samenwerking zo ook profijtelijk zijn. De samenwerking tussen de regionale en landelijke omroep in Vlaanderen spreekt tot de verbeelding van de Raad voor Cultuur. De regionale omroepen zijn er in de nationale zender Radio2 geïntegreerd.

Verbazing

Directeur Jan Koster van Omrop Fryslân is verbaasd over het ongevraagde advies van de Raad voor Cultuur. Het zit vol tegenstrijdigheden, vindt hij. ,,Oan de iene kant wurdt it regionale belang bepleite, mar de omroppen moatte wol yn in grutter gehiel wurkje.’'

Koster, ook vice-voorzitter van Stichting ROOS is voorstander van vensterprogrammering. Maar als zulks ten koste gaat van de regionale identiteit van Omrop Fryslân, dan zal hij daartegen strijden. Hij begrijpt niet waarom de Raad voor Cultuur niet meer doet om het belang van regionale verankering te borgen. Een hoofdredacteur per omroep is daarin volgens hem belangrijk.

Er is volgens hem sprake van een denkfout bij de raad. ,,Se hawwe it foaral oer it belang fan de nijsfoarsjenning, mar it is mear as dat. Sjoch nei wat mei it skûtsjesilen dogge.’'

Lacune

Er ontstaat een lacune in informatievoorziening, rapporteert de Raad voor Cultuur aan de staatssecretaris. Dit deed de raad in 2014 ook al in het rapport ‘De tijd staat open’. Zowel regionale omroepen als regionale kranten zijn niet meer bij machte dit goed te doen, stelt de raad vast. ,,De situatie van de meeste regionale kranten verslechtert rap, waardoor opheffing steeds dichterbij komt.'’ In Friesland heeft Friesch Dagblad nog maar 10.000 vaste abonnementen en Leeuwarder Courant 60.000.

Ook de betekenis en het bereik van radio en televisie neemt af. Ook Omrop Fryslân ziet de daling van de kijk- en luistercijfers in het afgelopen decennium. Er is een verschuiving naar andere platforms. Via internet halen veel kijkers en luisteraars in toenemende mate hun informatie binnen, ook de programma’s van de Omrop.

Dit laatste is precies de reden dat de Raad voor Cultuur de steen in de vijver werpt. De vernieuwing moet ontwrichtend zijn. De raad wil dat de overheid zich vooral richt op het meefinancieren van de primaire journalistieke functie in de regio en niet op het meefinancieren van omroep, krant of website. Ook provinciale en lokale overheden kunnen journalistieke coproducties financieren.

De raad bepleit versterking van het journalistieke potentieel en denkt daarbij ook aan regionale mediacentra, waarin verschillende partijen kunnen deelnemen. Met geld van de provincie Fryslân wordt nu een onderzoek verricht voor een project met Omrop Fryslân, lokale omroepen en de regionale kranten.

Voorschot

Maar het ongevraagde advies van de Raad voor Cultuur is vooral een voorschot op het nieuwe Concessiebeleidsplan van de NPO. Het is de Raad voor Cultuur die hier in september een advies moet leveren aan staatssecretaris Dekker en daarbij specifiek aandacht te besteden aan de toekomstige samenwerking van landelijke publieke omroep met regionale omroepen.

Het is al geen geheim meer dat staatssecretaris Dekker helemaal niet zo blij is met het door de regionale omroepen aangedragen voorstel. Hij wil een slagvaardige en doelmatige organisatie als concessiehouder voor de regionale omroepen én een veel inniger samenwerking met de publieke omroep. De Raad voor Cultuur helpt.

Provinciaal bestuur

Dit alles staat haaks op de koers van het provinciaal bestuur van Fryslân om vol te ijveren voor een zelfstandig Omrop Fryslân. Dit station lijkt echter al te zijn gepasseerd.

Gedeputeerde Sietske Poepjes gaat vol voor de in het Friese bestuursakkoord opgelegde missie. Ze zal na haar vakantie de druk in Den Haag opvoeren, maar ze weet inmiddels al wel beter. De Friese taal en cultuur zijn belangrijk, maar veel politieke bereidheid om daar de vernieuwing van het omroepstelsel op aan te passen is er niet.

Ook Omrop-directeur Jan Koster weet het. ,,It is ien minút foar tolven.''

Laatst gewijzigd op 14-08-2015 om 14:10 uur