Kamer stuit ’ontmanteling’ rechtspraak

Het blijft met de rechtspraak ongeveer zoals het was. Het verzet van een meerderheid in De Tweede Kamer tegen de 'ontmanteling' van de rechtspraak heeft resultaat. Of de politici dan wel €50 miljoen extra geven, vraagt de Raad voor de Rechtspraak.

Grote rechtszaken blijven gewoon in al de huidige rechtbanken. Het plan om zeven rechtbanken af te slanken is van tafel. Het verzet van politici, rechters, advocaten en bestuurders heeft tot succes geleid.

Cruciaal is eerder de opstelling van de PvdA. Partijleider Diederik Samson wilde in september geen verstrekkend besluit nemen om de kleinere rechtbanken te ontmantelen. De motie van Samsom en Arie Slob van Christen Unie kreeg tijdens de Algemene Beschouwingen na Prinsjesdag een meerderheid in de Tweede Kamer.

Onvoldoende steun was er voor de motie van het CDA, SP, GroenLinks, SGP en 50Plus waarin het rechtbankplan direct al werd verworpen. CDA-leider Sybrand van Haersma Buma sprak over kaalslag en vindt dat de rechtspraak onder onverantwoorde druk komt te staan.

De PvdA plaatst vraagtekens bij de uitvoerbaarheid van het plan om meer te automatiseren en of dit plan wel de geplande bezuiniging oplevert. Er is veel verzet tegen de ontmanteling van de rechtbanken in onder andere Assen en Zutphen. Het CDA vindt het ook strijdig met de afspraken uit 2013. PvdA en CU willen eerst meer inzicht in de gevolgen van de eerdere reorganisaties en voorts meer zicht op alternatieve plannen.

De Raad voor de Rechtspraak, verantwoordelijk voor het plan, laat het hete hangijzer handig bij de politiek vanwege de centen, maar gaat ook op zoek naar alternatieve bezuinigingen. De Nederlandse Vereniging voor Rechtspraak (NVvR) wees het plan om de zittingslocaties uit te kleden af.

De Raad voor de Rechtspraak zou aanvankelijk op 8 september een definitief besluit nemen, maar heeft dit steeds uitgesteld. De raad was gevoelig voor een belangrijk kritiekpunt: de toegankelijkheid van de rechtspraak. Uit vele hoeken zijn daar vraagtekens bij gezet als vanwege bezuinigingen zeven rechtbanken taken zouden moeten inleveren.

Leeuwarden is de dans ontsprongen. De stad stond ook op de nominatie om taken te verliezen, maar is door een sterke lobby al eerder uit de gevarenzone gehaald. Het risico is geweken dat er opnieuw wordt getornd aan de positie van justitie en rechtspraak in Leeuwarden. De Friese hoofdstad krijgt al wel steeds meer de functie van filiaal, zowel voor rechtbank als het gerechtshof ten faveure van Groningen en Arnhem.

De bestuurders van de Rechtspraak  is in gesprek gegaan met de bestuurders van de steden waar rechtspraak wordt verminderd. Dit zijn Alkmaar, Almelo, Assen, Dordrecht, Lelystad, Maastricht en Zutphen. Ook is er overleg met vakbonden en medezeggenschapsorganen geweest. De reacties van personeel en bestuurders waren niet mals.

Ook was er kritiek op het gevolgde proces. ,,We moeten meer tijd nemen voor interne en externe consultatie’’, zei Frits Bakker, voorzitter van de Raad voor de Rechtspraak.

De uitgangspunten voor de modernisering blijven nog gelden. Het gaat om een bezuiniging van €32 miljoen in 2016 die oploopt tot €88 miljoen in 2020. De keuze is om te besparen op huisvesting en organisatie en niet op mensen. Het plan is om juist te investeren in rechters, omdat de werkdruk nu al te hoog is.

Jaarlijks worden er 1,7 miljoen rechtszaken afgehandeld. Er is al drie jaar gewerkt aan digitalisering van het werk. Dit bespaart veel werk en ook arbeidskrachten. Feit is dat een kwart van de beschikbare kantoorruimte voor de rechterlijke macht nu al leeg staat. Dan rest er volgens Bakker een logische conclusie. ,,Als je niet wilt bezuinigen op personeel en kwaliteit, dan blijven huisvesting en organisatie over.’’

De bestuurders van de Rechtspraak staan voor een lastig dilemma. Alle reden dat ze meer tijd nemen om tot een afgewogen oordeel te komen, in dit geval over zichzelf. Het doet pijn dat advocaten en rechters zich tegen het plan verzetten en het betitelen als ontmanteling van de rechtspraak.

Voorzitter Bakker beklemtoont steeds dat ,,de maatschappij moet kunnen blijven rekenen op snelle, toegankelijke en deskundige rechtspraak’’. Tegelijk doet hij een extra beroep op de politiek in Den Haag om de voorspelde tekorten te compenseren.

Daarom was het zo gek nog niet om niet al op 8 september een definitief besluit te nemen over het reorganisatieplan. Zeker met het zicht op Prinsjesdag en de Algemene Beschouwingen in de Tweede Kamer. Het wachten was op de duidelijke afwijzing door de Tweede Kamer. Wellicht zit er voor de rechtspraak nog wat in het vat, zeker als er onder politici grote zorgen leven over de ,,puinhoop bij politie en justitie'', zoals D66-leider Alexander Pechtold het verwoordde.

Laatst gewijzigd op 30-11-2015 om 22:32 uur