Zwaardschede: de exoot die altijd koukleum bleef

Exoten zijn net mensen. Soms settelen ze zich spontaan overzee. De Amerikaanse zwaardschede viert zijn vijfendertigste verjaardag in de Waddenzee. Al is het hier eigenlijk veel te koud.

Door De Redactie

Hoe de Amerikaanse zwaardschede precies naar Europa kwam, dat weet niemand. Vermoedelijk via ballastwater uit een Amerikaans schip dat in 1978 onderweg was naar Hamburg, en zijn water loosde in de Duitse Bocht.

Het zeewater tussen Denemarken en Noord-Duitsland bleek een groeizame biotoop voor de meegevoerde schelpdierlarven. In augustus 1982 werden de eerste Amerikaanse zwaardschedes aangetroffen op het strand van Schiermonnikoog. Tegenwoordig liggen de Waddenstranden ermee bezaaid. 

De Amerikaanse zwaardschede is paarser en krommer dan zijn soortgenoot, de grote zwaardschede. De naam refereert aan de vorm van de koker waarin eertijds een zwaard werd opgeborgen. En zijn alternatieve naam, het scheermes, refereert aan de vorm van het mes van de barbier.

Razendsnel

Van Schiermonnikoog trok de Amerikaanse zwaardschede langs de hele Nederlandse kust. De eerste drie of vier jaar in vreemde wateren vermenigvuldigde hij zich razendsnel. 

In 1985 werden er exemplaren aangetroffen op het strand bij Katwijk aan Zee en vandaar trok de zwaardschede verder richting de Normandische kust.

Inmiddels is de ensis directus 35 jaar na zijn entree op het Nederlandse strand een van de meest algemene schelpen in het Noordzeegebied. Op veel plaatsen verdrong hij andere zwaardschedesoorten van de eerste plek.

Het is een bijzonder dier dat zich tot 50 centimeter diep loodrecht ingraaft in het fijne zeezand, een klus die in 15 seconden wordt geklaard. 

Te koud

In Amerika kan de zwaardschede 25 centimeter lang worden, in Europa hooguit 16 centimeter. Dat duidt er al op dat de omstandigheden hier toch niet optimaal zijn. Het schelpdier hoort nu eenmaal aan de Amerikaanse oostkust, van Canada tot aan Florida, waar het zeewater duidelijk warmer is.

In sommige winters is het strand van Ameland bedekt met een dikke laag Amerikaanse zwaardschedes. De massa-strandingen hebben alles te maken met de temperatuur van het Noordzeewater. Het is hier domweg te koud. De dieren sterven en spoelen daarna met miljoenen tegelijk aan.

Toch heeft hun komst geluk gebracht. De zwaardschede is eetbaar. De meeste Hollanders willen er niet aan en vissers transporteren hun vangst per koelwagen naar Spanje, waar de ensis directus in de paella verdwijnt.

Ovaalronde krab

De Amerikaanse zwaardschede is de meest bekende exoot van de Waddenzee. Toch worden er vrijwel jaarlijks nieuwe soorten op het Wad ontdekt. Het ballastwater van schepen blijkt een belangrijke illegalentransporteur. Bovendien warmt het zeewater langzaam op, zodat exoten uit andere oorden hier beter kunnen gedijen. 

De laatste nieuweling werd op 10 januari van 2017 gevonden door Hylkje Voulon op het strand van Ameland. Het was een ovaalronde krab. De soort heeft met een 6,2 centimeter een iets breder schild dan de cirkelvormige krab. De ovaalronde komt voor bij West-Afrika en trekt door de opwarming van de aarde stilaan noordwaarts. In Bretagne was de krabbensoort een paar jaar geleden al gesignaleerd. Ameland kreeg in januari de officiële Nederlandse primeur.

Laatst gewijzigd op 07-02-2017 om 09:20 uur

 




Meer Gezond en Groen

Groene tuin is goed voor mens, dier en planeet

De gemeente Leeuwarden stimuleert de inwoners met subsidie een groenere stad te maken. Bij woningen zie je tegenwoordig vooral tegels en stenen. Maar al die stenen zijn slecht voor mens, dier en planeet. Operatie Steenbreek doet er wat aan, ook in Leeuwarden.

Door André Keikes
 
 
 

Tieners en arts helpen ouderen eenzaamheid te verdringen met app

Een heitje voor een karweitje, maar dan als moderne Yoho-app. Huisarts Karin Groeneveld (47) uit Lemmer bedacht 'Young helps old': tieners helpen ouderen bij kleine klusjes: zij verdienen wat bij en ouderen krijgen hulp. En gezelschap. Haar idee van een app werd uitgeroepen tot Beste Zorgidee 2016. ,,Eenzaamheid kan mensen echt ziek maken.” 

Door Karin de Mik
 

Meldingsplicht voor hazenpest

De hazenpest is terug. Artsen krijgen op gezag van de minister van volksgezondheid een meldingsplicht. Dit moet verspreiding van de ziekte in beeld brengen. 

Door De Redactie
 

Han Olff: ’Voedselweb Waddenzee brokkelt af’  

Han Olff, hoogleraar ecologie aan de Rijksuniversiteit Groningen, maakt zich grote zorgen over het voedselweb in de Waddenzee. Dat is in verval. Zeegrasvelden en mosselbanken zijn verdwenen. Net als grote zeevissen als kabeljauw en wijting. Zijn oplossing: visserij, delfstofwinning en havenactiviteiten beperken.  

Door Karin de Mik
 
 

Boeren in de etalage van de samenleving

De harde kritiek van burgers op de kaalslag van het Friese platteland kon niet uitblijven na de ongebreidelde groei van de melkplas en bijbehorende meststroom door het verdwijnen van het melkquotum. Vooralsnog reageren boeren op ouderwets defensieve wijze.

Door Nico Hylkema
 
 

Meer soorten vis in Friese wateren

Vissen houden van planten. Waar het riet mag ruisen en de waterlelies mogen bloeien, daar zijn de vissen in de Friese wateren. Er is daar duidelijk herstel van de visstand.

Door De Redactie
 

Hoe een legkip te redden

Dierenactiviste Jacqueline Verschuren redt legkippen uit de bio-industrie. Op haar erf in Twijzelerheide scharrelen ze rond. Ze zijn vrijgekocht.

Door Karin de Mik

Fries heeft het meeste gras per inwoner

Friezen hebben de meeste landbouwgrond om zich heen. Om precies te zijn 4000 vierkante meter per inwoner; een half voetbalveld groot. Alleen de Drenten en de Zeeuwen komen er bij in de buurt.

Door De Redactie
 
 

Fryslân met dwangsom op de knieën om kievitseieren

Hoogste tijd dat het afgelopen is met die altijd lastige Friezen, denken ze in Den Haag. Armanda Stuiver is geëerd als vindster van het eerste Friese kievitsei in 2016, maar nu wordt paal en perk gesteld. Met een dwangsom moet de vogelwachtersbond BFVW buigen. 

Door De Redactie
 

De grootverdieners in Friese zorg: MCL aan de top

Exact 1107 topbestuurders in de publieke en semipublieke sector verdienen meer dan de wettelijke norm. Onder hen zijn 26 Friezen. Met name de zieken- en ouderenzorg blijkt goed betaald. Even huiveren over wat ze in Friesland toucheren. Lees en reken mee in de lange lijst.

Door De Redactie
 

Opnieuw op de bres voor het Wad, maar anders

De Waddenvereniging viert feest. De natuurorganisatie staat stil bij het vijftigjarig bestaan. Van felle strijd naar consensus met bewoners. En een opdracht: de Waddenzee is als biosfeerregio onvoldoende benut, stelt Andrée van Es. 

Door Karin de Mik
 
 
 

Eerste ei? Fries actieplan voor nood weidevogels

Het gaat slecht met de weidevogels. In twintig jaar tijd zijn er de helft minder grutto's en kieviten. Er is Friese ambitie voor een grote omslag. Of het eerste kievitsei nou geraapt wordt of niet. Die discussie leidt af van de nood onder weidevogels.

Door Bert de Jong
 

Veel katten zijn moordenaars

In Friesland worden jaarlijks 1820 zwerfkatten gevangen. Een veelvoud ervan zwerft ongezien rond in steden en op landerijen. Het advies: alle katten verplicht castreren. Anders is er geen houden aan.

Door De Redactie
 

Zomer 2015: daar is de hittegolf

Zaterdag 4 juli: de hittegolf in Nederland is officieel. Een hittegolf: voor velen een zucht van verlichting: eindelijk zomer. Voor anderen zuchten. Het is een gevolg van extra broeikasgassen als CO2.

Door De Redactie

Friesland is aan zet voor beperking CO2

De Nederlandse staat doet veel te weinig om het klimaatprobleem te verminderen. In plaats van met 17 procent moet de uitstoot van broeikasgassen met 25 procent terug in 2020. Friesland kan niet achterover leunen. Het klimaatakkoord van Parijs verplicht.

Door Nico Hylkema
 

Op weg naar andere Friese zorg

De droom wordt werkelijkheid. Het Leeuwarder ziekenhuis MCL wordt hét topziekenhuis van Friesland voor de specialistische zorg. Een miljoeneninvestering in 2016 is de volgende stap op weg naar andere Friese zorg.

Door Bert de Jong
 

De beste aarde van het land

Het nieuws anno 2015 is een alarmerend lange rij berichten over milieuvervuiling, klimaatverandering, dubieus gedrag van multinationals en politici die het ook niet meer weten. Wat moet je als machteloze burger? Dan ga je moestuinieren.

Door André Keikes
 
 
 
 
Pagina 1 van 1