Foto: Hoge Noorden/Jaap Schaaf

Oude scherven bewijs voor nieuwe topstukken museum Princessehof

Keramiekmuseum Princessehof is op 2 december weer open voor publiek. Met twee Amsterdamse vazen van rond 1755 als nieuwe pronkstukken.

Door Bert de Jong

De Friezen zijn de Hollanders net even te slim af geweest. Zeldzaam aardewerk uit de Amsterdamse fabriek van Ary Blankers is in Londen gekocht om te pronken in het Keramiekmuseum Princessehof. Het zijn spectaculaire, opengewerkte vazen van bijna 50 centimeter hoog.

,,Ik tink dat se by it Rijksmuseum wol jaloersk binne’’, zegt voorzitter Lourens Oldersma van de Ottema-Kingma Stichting (OKS) over de bijzondere aankoop. Een waardevolle tip zette het bestuur al in 2016 op het spoor van de twee vazen die zijn gemaakt bij de Amsterdamse plateelbakkerij Blankenburg. Begin 2017 werd de aankoop bezegeld.

Cadeau

De voldoening is groot, het bestuur wilde het wel van de Oldehove schreeuwen, maar het is bijna een jaar stil gehouden om nu de opening van museum Princessehof luister bij te zetten. De vazen zijn door de Ottema-Kingma Stichting in bruikleen gegeven aan Princessehof. Ze zijn het cadeau ter gelegenheid van het eeuwfeest dit jaar. Tijdens het jaarlijkse OKS-symposium in Leeuwarden heeft voorzitter Oldersma het cadeau aangeboden. Vanaf de opening op 2 december zijn ze te bewonderen.

Over een nacht ijs zijn ze bij de stichting zeker niet gegaan. Want voordat er enkele honderdduizenden euro’s worden neergeteld voor twee vazen, moet er absolute zekerheid bestaan dat het zeldzame topstukken uit de aardewerkfabriek Blankenburg betreft. De fabriek heeft maar kort bestaan. Rond 1755 begint Ary Blankers in Amsterdam, maar al in december 1759 is hij failliet.

Het is eigenlijk een wonder dat er nog uit deze aardewerkfabriek afkomstige topstukken bestaan. Het Rijksmuseum heeft een paar en in 2010 heeft de Ottema-Kingma Stichting drie polychrome plastiekjes weten te verwerven: een mand met kwetsen en twee objecten in de vorm van muiltjes.

Scherven

Oude scherven hebben geholpen bij het bewijs. Deze zijn jaren her gevonden op de plek waar in Amsterdam de plateelbakkerij van Ary Blankers heeft gestaan. De archeologische vondsten liggen in depot en zijn door deskundigen minutieus vergeleken met de vazen die in Londen geveild zouden worden. ,,Doe wienen we wis’’, zegt Oldersma.

De vazen zijn een mooie aanvulling op de collectie van Princessehof. Criteria voor het cadeau waren dat ,,het van uitzonderlijke klasse zou moeten zijn en dat het moet passen binnen de vernieuwde opstelling van het museum’’. Het OKS-bestuur is in zijn nopjes, want de vazen ,,vertegenwoordigen een ongekend voorbeeld van Nederlands aardewerk en weten in hun stijl internationale verbindingen te leggen’’.

De vazen zijn heel fantasievol gedecoreerd met bladeren en vruchten, terwijl de deksels bestaan uit nestjes vol met vogeltjes die reikhalzend lijken uit te kijken naar voedsel dat wordt aangevlogen. In hun haast on-Hollandse uitbundigheid zijn de vazen een prachtige uiting van het Rococo. De eer voor het kunstige aardewerk komt overigens niet Blankers, maar zijn ‘kunstenaar’ Tusnig toe. Deze is in die jaren verantwoordelijk voor de productie.

Nanne Ottema

In 2017 is het honderd jaar geleden dat de Leeuwarder notaris Nanne Ottema de deuren opent van museum Princessehof. Hij is dan de conservator van zijn eigen verzameling keramiek en van die van de eigenzinnige reizend verzamelaar Anne Tjibbes van der Meulen uit Burgum.

Het erfgoed van Ottema is na zijn overlijden en van diens vrouw Grietje Kingma ondergebracht in de Ottema-Kingma Stichting. Deze stichting zet het werk van de kunstminnende notaris voort door aankopen te doen die in bruikleen worden gegeven voor de collectie van het keramiekmuseum in het bijzonder, maar ook voor andere Friese musea. De stichting beschikt over meer dan dertigduizend objecten, van keramiek tot schilderijen.

Nieuwe presentatie

Keramiekmuseum Princessehof in Leeuwarden heeft bij de viering van het eeuwfeest een volledig nieuwe presentatie van de vaste collectie op de eerste verdieping. Het gaat daarbij onder andere om een belangrijke verzameling Chinees porselein, Delfts Blauw en Nederlandse art-nouveau- en art-decokeramiek. Vast onderdeel is ook de collectie van 48 iconische KLM-huisjes van Delfts Blauw die al sinds de jaren vijftig immens populair zijn.

Naast de vaste collectie heeft het museum plaats voor vier exposities met hedendaags keramiek: de tentoonstelling In Motion, met grote hedendaagse keramische installaties uit Oost en West. Te zien zijn een levensgrote inktvis in een plas inkt en een bad met tientallen porseleinen schalen dat oplicht in een donkere ruimte. In andere zalen zijn een nieuwe editie van EKWC@Princessehof met Caroline Coolen en twee exposities met nieuw werk van kunstenaar Johan Tahon en van ontwerper Floris Wubben.

Sinds 9 oktober 2017 is het museum vanwege de verbouwing gesloten geweest. Het voormalige verblijf van prinses Maria Louise (Marijke Muoi) is gerestaureerd en daarnaast zijn entree, winkel, kassagebied, theesalon en tuin compleet vernieuwd. Er is weinig authentieks uit de tijd dat Marijke Muoi het als hof bewoonde, weet professor Johan de Haan. Maar de historische context is er wel. Daarin past de collectie keramiek van het enige rijksmuseum in het Noorden uitstekend. 

Laatst gewijzigd op 27-11-2017 om 18:43 uur




Meer Cultuur

Schilderkunst in Friesland als bewijs van evidentie

De expositie FRYSK over een eeuw Friese schilderkunst in Museum Belvédère levert veel bewijzen: dat Friese musea kunnen samenwerken, dat provinciale steun voor beeldende kunst in Fryslân evident is en dat er veel bijzonders van honderd kunstenaars is te zien.

Door Bert de Jong
 

Meekijken over de schouder van Bach

De driedelige Bijbel van Calov, die Johann Sebastian Bach (1685-1750) thuis geregeld opensloeg, waarin hij las, woorden onderstreepte en aantekeningen maakte, is heruitgegeven door Dingeman van Wijnen in Franeker. Het is een groot eerbetoon aan de componist Bach.

Door Marita de Jong
 

Zijn werk vormt de geschiedenis van Frans Walon 

Kunstenaar Frans Walon is altijd op jacht naar nieuwe beelden. Altijd heeft hij papiertjes bij zich. Om te tekenen, of om woorden en zinnen op te schrijven. Zijn werk is te zien bij Galerie Hoogenbosch in Gorredijk. Samen met dat van vrienden: Frans Walon & the Outsiders.

Door Marita de Jong

Friese Matteuspassy: ’In tranen boven de boerenkool’

‘Grau fan drôvens kleit de dage.’ Dit is de openingszin van de Fryske Matteuspassy, die op zaterdagavond 30 maart 2019 in de Sint Martinuskerk in Sneek en op zondagmiddag 31 maart in Koepeltheater in Leeuwarden wordt uitgevoerd. Dirigent en artistiek leider Gerben van der Veen vertelt over zijn blijvende liefde.

Door Marita de Jong
 

Het stil fluisterende oeuvre van Morandi 

Gestaag werkte de beroemde Italiaanse schilder Giorgio Morandi decennia aan zijn 'stil, fluisterend oeuvre'. Van New York ot Tokio vechten ze om zijn vaasjes. Het is Museum Belvédère in Oranjewoud gelukt zijn stillevenkunst in een expositie te tonen. Een wonder is geschied.

Door Marita de Jong

Leeuwarden door de ogen van kunstenaars

De Culturele Hoofdstad van Europa gevangen in schilderijen door de eeuwen heen. Dat is het thema van Leeuwarden De mooiste stadsgezichten van 1600 tot nu toe, die het hele jaar te zien is in Historisch Centrum Leeuwarden. Verspreid door de stad, in parkeergarages, etalages en bijvoorbeeld in de Kanselarij en de Harmonie hangen nog eens 25 pareltjes.

Door Marita de Jong
 

Alternatieve versie van LF2018 in open lucht

De eerste schilderijen van de mooiste openluchttentoonstelling van Fryslân hangen. In de binnenstad van Leeuwarden, die ‘een wereld vol kleur’ moet worden. Kunstenaar Marten Sale Brouwer (Manna Ori) kwam er speciaal voor over uit Japan.

Door Marita de Jong
 

Spraakmakende constructivisten en hemelbestormers

Topstukken van hemelbestormers zijn het in de ogen van Han Steenbruggen, directeur van Museum Belvédère. Het modernisme dat kunstenaars als Wobbe Alkema en Hendrik Werkman nastreefden, werd door het volk niet verstaan. De fascinatie van de conservator is terug te vinden in de tentoonstelling Constructivistische Verbanden.

Door Marita de Jong
 

Gesigneerde affiche Jan Wolkers als ‘aanmoedigingsprijs’ 

Jan Wolkers is weer volop aanwezig. De schrijver, beeldhouwer en schilder overleed tien jaar geleden op 19 oktober. Deze periode heeft schrijver Onno Blom nodig gehad om zich door het immense archief van Wolkers te worstelen en de biografie Het litteken van de dood te schrijven. Marita de Jong voegt er eigen herinneringen aan toe.

Door Marita de Jong
 

Musicus Hoite Pruiksma kiest in culturele revolutie voor het artistieke

Er moet altijd een innerlijke noodzaak zijn voor de dingen die je doet. Dat is het leitmotiv dat musicus Hoite Pruiksma (1958) al zijn leven lang hanteert. Dat geldt zeker voor de eerste Fryske Johannes Passion van zijn hand, die in 1999 in Workum in première ging. Dertien jaar heeft hij er aan gewerkt, vijf keer begon hij opnieuw.

Door Marita de Jong

Beeld en taal gekoppeld in 111 x Keunst op syn Frysk 

Kunstwerken vormen de basis voor 111 x Keunst op syn Frysk. De fascinatie voor de Friese taal leidt tot mooie vondsten. Woorden als 'strewelleguod' en 'wjittering' krijgen daarna verbeelding met Friese schilderijen. Zo gaat museale kunst en taal in een boek de wereld over.

Door Marita de Jong
 

Je zult maar Fries zijn in een literaire roman

Kom je een Fries tegen in de Nederlandstalige literatuur, dan gaat het doorgaans om een simpele, oude zonderling, die op onverwachte momenten rake dingen zegt. Van die dingen waar anderen, politiek correct als ze zijn, niks over durven zeggen. Betrouwbaar en eerlijk zijn ze wel. 

Door André Keikes

Fryske Mattéus Passy in 2018: door fout zijn het er twee

Culturele Hoofdstad 2018 inspireert tot zaken die er al lang zijn. Een Fryske Mattéus Passy door het Noord Nederlands Orkest in het feestjaar 2018 lijkt op iets bijzonders. Blijkt er opdracht gegeven voor een vertaling, niet wetende dat Eppie Dam deze in 2008 al gemaakt heeft. 

Door Marita de Jong
 

Zorgplicht voor verweesde beelden, of toch verval

Waar is de zorgplicht voor openbaar kunstbezit? Inwoners van Gorredijk konden stemmen over de toekomst van het beeld de Levende Ent van kunstenaar Jaap van der Meij, dat voor cultureel centrum De Skâns staat. Vier opties: opblazen, in stukken zagen, afbouwen en herstellen en verplaatsen. 

Door Marita de Jong
 

Zon is de peper in het landschap

Christiaan Kuitwaard speelt met de horizon en laat zich betoveren door de zee en wolkenluchten. Altijd ontdekt de schilder weer iets nieuws: ,,Van één voorwerp zou ik wel honderd schilderijen kunnen maken.'' Op 25 en 26 maart is werk van hem te zien bij galerie Steven Sterk in Gorredijk. Vanaf 14 april drie maanden bij Museum Belvédère.

Door Marita de Jong
 

Afsetters met precisie en durf, want elk boek is eng 

Het gebedenboek van Mata Hari uit de collectie van het Fries Museum ligt nu bij Frisian colorists & restorers. ,,Het moet mooi'', zeggen Evelien de Boer, Antonio Leemburg en Fredau Metselaar. Zij nemen het boekje onder handen voor een restauratie. Spannend, want ,,elk boek blijft eng''.  

Door Marita de Jong

Museumblockbusters: kunst in greep van de marketing

De geroemde overzichtstentoonstelling met het werk van Alma Tadema in het Fries Museum, haalde binnen een maand vijftigduizend bezoekers. Dat zijn er even veel als vroeger in een heel jaar. Maar is die kaskraker-benadering wel duurzaam en bepalen hoge bezoekersaantallen of een museum van waarde is?

Door André Keikes
 

Friezen zijn slechte bioscoopbezoekers

Friezen gaan van alle Nederlanders het minst naar de bioscoop. Gemiddeld bezoeken ze 1,1 keer per jaar een film. Het cijfer steekt schril af bij de Randstad. Bioscoopketen Pathé heeft als doel om het Friese bezoekcijfer te verdubbelen.

Door De Redactie

Hele wereld kijkt binnen in huis schilder Ruurd Wiersma

Wat hebben de Friese schilder Ruurd Wiersma en de zanger David Bowie met elkaar gemeen? Ze staan beiden in het novembernummer van het vermaarde internationale blad World of Interiors van Vogue. Het huisje in Burdaard staat bovendien als topper op de Toonbeeldenlijst.

Door Bert de Jong
 

Huizen uit de wederopbouw en hun bewoners van nu

Op zoek naar 'it oare Fryslân' heeft fotograaf Sipco Feenstra uit Leeuwarden oog voor de naoorlogse architectuur. Deze is snel uit het straatbeeld aan het verdwijnen. Maar een expositie in Tresoar in Leeuwarden laat de toenmalige modernisering van de provincie zien. Mijmeren over de jaren vijftig en zestig.

Door Marita de Jong

Louis Le Roy, vijftig jaar rentmeesterschap

Als eerbetoon aan zijn schepper, Louis Le Roy (1924-2012), zou je er lopend heen moeten gaan: de eerste ecokathedraal, in Mildam bij Heerenveen. Dit jaar worden zijn eerste symbolen van theoretisch en praktisch nadenken over natuur en duurzaamheid vijftig jaar. En daar wordt bij stil gestaan.

Door André Keikes
 

De rozen van Heliogabalus topstuk op expositie Alma Tadema

Het liep storm bij het Fries Museum voor een Friese schilder van internationale allure. Nog nooit was er zo veel werk van Sir Lawrence Alma Tadema te zien: in Leeuwarden een overzichtstentoonstelling met De Rozen van Heliogabalus als topstuk en het bij de BBC herontdekte Portret van Leopold Löwenstam als onverwachte toegift. 

Door Wio Joustra

De liefde ontrafeld met dans in het zand

Als de voorstelling voor even ontaardt in uitgeschreeuwde frustratie laat dit de toeschouwers van ‘Wachten op de Liefde’ van de Dansdivisie niet ongemoeid. Deze dansavond in het Leeuwarder Bos is allerminst eentje van ‘en ze leefden nog lang en gelukkig.

Door Nico Hylkema
 

Actuele thema’s in werk Käthe Kollwitz  

Een terugkerend thema in het werk van kunstenares Käthe Kollwitz (1867-1945) is de moeder die haar kinderen probeert te beschermen tegen naderend onheil. Persoonlijke tragedies hebben een grote rol gespeeld. Hoe actueel haar werk nog steeds is, was te zien in Museum Belvédère tijdens een expositie.

Door Marita de Jong

Jazz in Leeuwarden: de toeter voorop

Jazz heeft van oudsher een (groot)stedelijk gezicht. Natuurlijk wordt er tegenwoordig ook wel jazzy geïmproviseerd in dorpszaaltjes, desnoods in een ontruimde zomerse stal – de grenzen tussen stad en platteland zijn immers knap vervaagd – maar toch heeft jazz in Friesland nog steeds wel iets paradoxaals. 

Door André Keikes
 

Slapen in postkantoor, warenhuis in de Beurs?

Als een mooi, historisch gebouw zijn functie verliest, is de eerste reflex: zonde. Maar kijk je naar de herbestemming van veel van zulke panden, dan zie je al snel: ze zijn nog nooit zo mooi geweest. Denk aan Post Plaza in het oude hoofdpostkantoor van Leeuwarden, de vuurtoren van Harlingen of het woonzorgcentrum in het voormalig psychiatrisch ziekenhuis in Franeker.

Door André Keikes

Park Vijversburg in Tytsjerk is niet stoffig meer

Stapsgewijs veranderde het ‘bos van Ypey’ in Tytsjerk de laatste jaren van gezicht. Het wat ‘stoffige’ negentiende-eeuwse park met zijn slingerpaadjes, oranjerie en volière is nu een bijdetijds cultuur- en natuurpark. Aan het begin van de zomer, op 2 juli, is de officiële opening. 

Door André Keikes
 
 

Thom Mercuur (1940-2016), de man die het ’m flikte

Mensen met een hart voor kunst én een ondernemende geest zijn zeldzaam. Nog zeldzamer zijn zij die hun dromen ook werkelijk doen uitkomen. Tot die uitzonderlijke groep behoorde de dinsdagnacht 20 januari 2016 op 75-jarige leeftijd overleden kunst- en museumman Thom Mercuur. Cultureel Friesland had er zonder hem anders uitgezien.

Door André Keikes
 

Vrijwilligers in museum redden Kopperprent

Lang was de Kopperprent het hoogtepunt voor drukkers en uitgevers om het nieuwe jaar in te luiden. Maar die laten het nu voor wat het is. De grafische sector is nog maar een derde van wat er ooit in Friesland was. Liefhebbers houden de Koppertraditie nog in stand. 

Door De Redactie

De kunstuitleenformule raakt niet uitgewerkt

De eerste kunstuitleen van Nederland, die van de Stichting Beeldende Kunst (SBK) in Amsterdam, viert zijn zestigjarig bestaan. Het was de Leeuwarder beeldend kunstenaar Pieter Kooistra die het initiatief nam. Zijn idee leeft in onze tijd meer dan ooit.

Door André Keikes
 

Sjoerd de Vries: Fries Kampioen Kunstschilderen 

Het is een gave, zegt de schilder Sjoerd de Vries over zijn kunstenaarschap. Hij begon met tekenen op beslagen ramen. Op 20 november 2015 heeft hij de prestigieuze Gerrit Benner prijs 2015 ontvangen voor zijn oeuvre. Nu is er een overzichtstentoonstelling in museum Belvédère in Oranjewoud: 'Heimwee naar de toekomst'.

Door Marita de Jong
 

Kunst kleurt het leven van Sir Lawrence Alma Tadema

Friesland heeft altijd een tamelijk negatieve houding aangenomen tegenover het werk van de in Dronrijp geboren en in Leeuwarden getogen schilder Sir Lawrence Alma Tadema (1836–1912). Terwijl de Britten hem bewierookten als een van de grootste kunstschilders van zijn tijd, werd hij in Nederland en in Friesland in het bijzonder verguisd als een schilder van kitsch.

Door De Redactie
 

Jan van der Kooi: ’Kunst kan bruggen slaan’

Tekenaar/schilder Jan van der Kooi (58) uit Burgum geeft in Bethlehem gastlessen aan studenten. Hij proeft de vermoeidheid van de bevolking om de vijand van de ander te zijn. ,,Ik zie de verbijstering in hun ogen. Ze zijn bezig met overleven.''

Door Karin de Mik
 

Blikvangers van Tinus van Doorn

,,Ik streef in mijn werk naar de weergave van de bevreemding en de wonderlijkheid, die deze wereld voor mij heeft'', schreef de kunstenaar Tinus van Doorn in 1932. Zijn schilderijen hangen nu bijeen samen met de Friese blikvanger Oogst.

Door Marita de Jong

Dieren binnenstebuiten – op anatomische safari

Dieren lijken op elkaar. En dieren lijken op mensen. Dat is de kernboodschap van de fascinerende tentoonstelling 'Animal Inside Out', die vanaf 3 oktober in het Fries Natuur Museum te zien is. Op 25 december hebben al vijftigduizend bezoekers bekeken hoe een dier er van binnenuit ziet. De expositie trekt een recordaantal bezoekers. 

Door Karin de Mik
 

Wat Koos Tiemersma slagget en Hylke Speerstra net

It winnen fan in ‘grand slam’ hearde ta de mooglikheden foar de Fryske skriuwer Ale S. van Zandbergen. Hie er de Gysbert Japicxpriis 2015 wûn, dan hie er trije wichtige literêre prizen yn de bûse. Mar it wie net sa: Koos Tiemersma is de winner mei syn digiboek Einum

Door De Redactie
 

Samen nadenken op het Jabikspaad

Wie de politiek een beetje volgt, hoort weinig anders dan ‘ieder voor zich’ en ‘zelfredzaam zijn’. Die woorden zijn ook van toepassing op de pelgrimstocht naar Santiago de Compostela, maar de achterliggende gedachte is juist het tegenovergestelde. Beginnen kan op talloze plekken in Europa, ook op het Jabikspaad, dat begint in St. Jacobiparochie.

Door André Keikes
 
 
 

Friese terpdame kijkt ons in de ogen

Zo zag een Friezin er in de zevende eeuw uit. De 'terpdame' heeft een gezicht gekregen. Het is een vrouw van tussen de 40 en 50 jaar, met opgestoken haar. Een brede neus en een dunne bovenlip. Rimpels, een stoere, haast trotse blik. 

Door Karin de Mik

Er is een Jan Mankes te koop

Het kan. Een schilderij kopen van Jan Mankes (1889-1920). Er hangt er nu een te koop bij Galerie 2000 in Blaricum. Museum Belvédère wil het echter niet hebben.

Door Bert de Jong
 

Erfgoedwet past op zwaard Grutte Pier

UPDATE - Wie iets fouts van plan is met het zwaard van Grutte Pier, die kan het vergeten. De nieuwe Erfgoedwet regelt in 2016 de zorg voor het cultureel erfgoed in ons land. De Tweede Kamer heeft op 16 juni de wet aangenomen, zelfs nog aangescherpt.

Door Bert de Jong

Blinkend zilver in Harlingen

Topstukken uit de grootste particuliere zilververzameling van Nederland staan te pronk in zilverstad Harlingen. De tentoonstelling Een verborgen zilverschat in museum Hannemahuis is een topper. Op 19 juni is er een zilverkeuring.

Door Karin de Mik
 

Sir Alma Tadema leefde voor de kunst

Een van de beroemdste Friezen ooit is: Sir Lawrence Alma-Tadema (1836-1912). Een ‘Sir’ die Fries is gebleven, maar groot werd in Engeland, vertelt het boek over hem: Kunst kleurt het leven. Nu toont het Fries Museum ook het eerder aangekochte topstuk.

Door Wio Joustra

Bommen op Rotterdam door Friese ogen

Op 13 mei was het precies 75 jaar geleden dat Rotterdam werd gebombardeerd door de Duitse luchtmacht. Schrijfster Aly van der Mark uit Hurdegaryp maakte het bombardement als baby mee. Op zolder vond ze drie jaar geleden een koffer vol met brieven die haar ouders in de oorlogsjaren aan familie in Friesland stuurden. Ze schreef er een boek over.

Door Karin de Mik
 

Een kunstacademie van onszelf

Friesland, dat bastion van gerenommeerde autodidacten, heeft door de jaren heen een wat dubbele verhouding gehad met kunstopleidingen. Toch blijft er altijd behoefte aan een plek waar kennis en talent samenkomen.

Door André Keikes
 
 
 
Pagina 1 van 1