Wat in vredesnaam te doen met die stempas? 

Tussen de post zaten ook twee enveloppen van de gemeente. De stempassen voor het referendum over het verdrag met Oekraïne. Mooie passen, fraai vormgegeven. Maar ze bedierven wel de lunch. Want wat moeten we in vredesnaam doen, op 6 april? 

De kortst mogelijke samenvatting van het referendum. De Europese Unie wil een associatieverdrag sluiten met Oekraïne. Dit moet leiden tot een betere economische en politieke samenwerking. Alle EU-landen moeten hiermee instemmen. In Nederland hebben tegenstanders van zo'n verdrag een volksraadpleging afgedwongen. Zij vrezen dat Oekraïne via de achterdeur de Europese Unie wordt binnengerommeld. Ook zou met het verdrag de toorn van Ruslands president Poetin jegens de EU en Oekraïne worden verhevigd. 

Er zit niks anders op. De stemgerechtigde moet zich verdiepen in de argumenten pro en contra. Daar zijn we intussen mee doodgeslagen. Wie de kranten, opiniebladen, radio, tv en internet een beetje heeft bijgehouden, komt al snel tot een simpele conclusie. De voorstanders van het verdrag vinden het fijn als Oekraïne zich ontwikkelt tot een moderne democratie, meer gericht op West-Europa dan op de voormalige Sovjet-Unie. De tegenstanders zijn al een poos boos over de hele gang van zaken binnen de Europese Unie. En willen dit eens krachtig aan Brussel en Den Haag duidelijk maken. 

Nuchter beschouwd valt er weinig in te brengen tegen het verdrag, tenzij je een hekel hebt aan meer wederzijdse handel, versterking van de rechtstaat, bescherming van mensenrechten en meer democratie in het algemeen. De Europese Unie, dus inclusief Nederland, sloot eerder vergelijkbare verdragen met landen als Chili, Zuid-Afrika, Marokko, Syrië, Israël en Turkije. Op Turkije na was er in die verdragen geen sprake van een eventuele aansluiting, op termijn, bij de Europese Unie. In het verdrag met Oekraïne is die mogelijkheid ook niet opgenomen.      

Wij zijn thuis toevallig dol op meer democratie 

Wel, probleem opgelost, klonk het bij ons aan de keukentafel. We gaan braaf stemmen, want dat is recht en plicht van de volwassen burger. We maken het vakje naast 'Ja' rood, want wij zijn thuis toevallig dol op meer wederzijdse handel, versterking van de rechtstaat, bescherming van mensenrechten en meer democratie in het algemeen. En, sprak ze, tevreden nog een boterham met gemberjam smerend, Oekraïne staat met ons 'ja' nog niet stiekem met één been in de Europese Unie. 

Hier moest ik haar eetlust en goede humeur bederven met een vervelende kanttekening. De vroege voorstanders van het associatieverdrag riepen aarzelaars op om vooral thuis te blijven. Voor een geldig referendum moet minstens 30 procent van de kiesgerechtigden een stem uitbrengen. Als alleen de tegenstanders gaan stemmen, zou het heel twijfelachtig zijn of dit percentage wordt gehaald. Boze mensen roepen wel vaker wat, maar een stevige regenbui en andere besognes kunnen hen afhouden van een gang naar het stembureau. 

Volgens recente peilingen komen er 4,8 miljoen mensen van de 13 miljoen kiesgerechtigden opdagen: 2,75 miljoen tegenstanders en ruim 2 miljoen voorstanders. Voor het halen van de kiesdrempel is een opkomst nodig van 3,9 miljoen Nederlanders. Dagblad Trouw becijferde dat meer dan 900.000 potentiële ja-stemmers moeten thuisblijven om het advies ongeldig te maken. Dat is bijna de helft van die verwachte 2 miljoen voorstanders. Het lijkt een hopeloze missie.  

Het kabinet kan sowieso de handtekening zetten  

Dan toch maar de jassen aan en onze twee voor-stemmen uitbrengen? Volgens dezelfde peilingen wordt de opkomst 37 procent, genoeg voor een geldig referendum. En wint het nee-kamp met 57 tegen 43 procent. Maar, bezweren voorstanders nu links en rechts de campagnes aarzelend op gang komen: het is slechts een raadgevend referendum. Het kabinet mag de uitslag naast zich neerleggen, en sowieso vrolijk in Brussel de Nederlandse handtekening zetten. Nou, roepen de tegenstanders, als dat gebeurt zullen we wat beleven. Wat dit 'wat' is, blijft nog even onduidelijk. 

De broodjes smaakten allang niet meer, toen we dit allemaal op een rijtje hadden gezet. Maar eureka! De oplossing! Laat ik nou in het gezelschap verkeren van zes rustige dus verstandige heren, die het nieuws intensief volgen en doorgaans wijze conclusies trekken. Heren, vroeg ik, mede namens mijn echtgenote, wat te doen met die stempas, op 6 april? Ze keken mij vooral glazig aan. 

In het gezelschap bevond zich ook Dolph Kessler, sinds zijn afscheid als Leeuwarder wethouder succesvol documentair fotograaf. En als zodanig kenner van Oekraïne, waar hij een prachtig fotoboek samenstelde. In de Leeuwarder Courant zette hij op begrijpelijke wijze in zeven punten uiteen waarom een ja-stem verstandig is. Dus, vroeg ik hem, we moeten wel gaan stemmen. Tsja, aarzelde deze deskundige, dat weet ik ook niet, hoor. 

Daar ben je mooi klaar mee. Ik durf het haar amper te vertellen, straks, bij de boterhammen. Maar de pas is absoluut mooi vormgegeven. Het is de schraalst denkbare troost. 

Laatst gewijzigd op 18-03-2016 om 13:17 uur