Help, de Friese stabij draait rondjes

De Friese stabij zit in de gevarenzone. Een erfelijke zenuwziekte produceert misbaksels. Puppy’s draaien almaar rondjes. Een dna-test biedt uitsluitsel.

De test is op de markt gebracht door de faculteit Diergeneeskunde van de Universiteit Utrecht. Fokkers kunnen voortaan onderzoeken of hun hond drager is van het erfelijke gen. De hersenziekte kwam de voorbije jaren aan het licht. Bij meerdere nesten van de Friese stabij werden puppy’s geboren met ernstige neurologische verschijnselen. 

Ze vertonen dwangmatig gedrag. De puppy’s rijen tegen muren op, ze snuffelen continu, ze draaien onophoudelijk rondjes en sommige lopen zelfs achteruit. Het is om gek van te worden. Een medicijn bestaat niet. Fokkers moeten de puppy’s laten inslapen.

Fout eiwit

De hersenziekte bij de Friese stabij heet een cerebrale dysfunctie. Onderzoekers ontdekten een erfelijke dna-fout die leidt tot een defect in een eiwit.

Bij normale wezens zorgt dit eiwit eenmalig voor het doorgeven van een prikkel door een zenuwcel. Bij de misbaksels geeft het eiwit dezelfde prikkel onophoudelijk door, zonder stoppen. Dat leidt tot het rare dwangmatig gedrag.

Niet alleen de Friese stabij, maar ook het kooikerhondje, nog zo’n typisch Nederlands ras, is onderzocht. Bij dit ras worden veel puppy’s geboren met een chronische aandoening.

Deze necrotiserende myelopathie openbaart zich binnen een jaar door verlamming van de achterpoten. Ook hiervoor geldt: genezing bestaat niet. Voor de kooikerhond is een soortgelijke dna-test beschikbaar.

Twee jaar 

Het Expertisecentrum Genetica Gezelschapsdieren kreeg bijna 70.000 euro subsidie van het Meijer Boekbinder Fonds om de genetische fouten op te sporen. Er is twee jaar aan gewerkt. Het was onderdeel van promotieonderzoek van Quirine Stassen. De afgelopen jaren zijn er tientallen dna-monsters bij rashonden afgenomen.

Hulp kwam er van de Nederlandse Vereniging voor Stabijhoun en Wetterhoun, de Vereniging het Nederlandse Kooikerhondje en de Raad van Beheer op Kynologisch gebied in Nederland.

Spanjaarden

Naar schatting leven er 3500 originele Friese stabijhonden met stamboom. Jaarlijks worden 700 nieuwe geboren. De hond geldt als goede jachthond; hij is gehoorzaam en kan goed apporteren. Waarschijnlijk stamt de stabij af van de spaniëls die door de Spanjaarden ooit naar Nederland werden gebracht. Familie van de Friese stabij zijn de Drentsche patrijshond en de Kleine Munsterlander.

Voor de Nederlandse Vereniging voor Stabij- en Wetterhounen is het genonderzoek reden voor een extra fokkersberaad. Op 21 mei komen de leden bijeen om te praten over het fokbeleid van de stabij.

Inteelt

Tegelijk met het Utrechtse onderzoek naar de hersenziekte heeft de Universiteit van Wageningen een genetische analyse gemaakt van de stabijpopulatie. Wat blijkt? Het inteeltniveau is zorgwekkend hoog.

Naast de zenuwziekte zijn er nog vijf andere erfelijke aandoeningen bij de stabij ontdekt, waaronder heupdysplasie, elleboogdysplasie en epilepsie. Een te klein aantal populaire reuen is ,,overmatig gebruikt’’ voor de fokkerij.

Onderzoeker Harmen Doekes noemt als belangrijkste stamouders Staby, Bruno, Autgertsje, Albert en Aukje.

Gevaar

Doekes waarschuwt voor een ‘onaanvaardbaar hoog risico op de accumulatie van erfelijke aandoeningen’. Ondanks een recente daling van het inteeltpercentage beschouwt hij het hondenras 'als zijnde in gevaar’.

Een van de opties om de Friese stabij te redden van de ondergang is het stelselmatig uitkruisen met andere rassen, ook wel look-alikes genoemd. Een werkgroep komt binnenkort met voorstellen.

Laatst gewijzigd op 05-05-2016 om 16:59 uur